Catalysts of Intricate Identities: Three Belgrade Museums in Socialist Yugoslavia

Abstract

Muzej ”25. maj”, Muzej savremene umetnosti i Muzej afričke umetnosti, koji su osmišljeni i podignuti u Beogradu u periodu od početka šezdesetih do kraja sedamdesetih godina 20. veka, predstavljali su paradigmatske primere kreiranja i širenja novog koncepta identiteta u javnom prostoru socijalističke Jugoslavije. Proces društvenog strukturiranja, političke legitimizacije, ali i nacionalne identifikacije je definisan između ostalog i kroz izložbene politike navedenih muzejskih institucija. Njihov značaj u stvaranju kulturne politike socijalističke Jugoslavije u vreme hladnog rata je svedočio o dinamičnom društvu koje je karakterisala stalna kompeticija brojnih socijalnih, političkih i kulturnih agenata. Različite načine stvaranja i prikazivanja istorijskih narativa prisutne u programskim konceptima muzejskih institucija moguće je sažeti u dve paradigme. Prva, uslovno prepoznata kao: stalnost i dugovečnost, definisala je predstavu izuzetnosti i jedinstvenosti jugoslovenskog društva stvarajući istorijske kontinuitete kroz vreme i prostor. Druga, koja je sažeta u pojmovima: povezivanje i premošćavanje, u javnom prostoru je ideološki i politički objedinjavala i instrumentalizovala različite kulturne i političke realitete. Izlažući selektovano kulturno nasleđe tri razmatrana muzeja su aktivno učestvovala u ideološkom konstruisanju identiteta i u procesu „uprostoravanja“ političke moći, snažeći viziju jugoslovenskog društva kao jedinstvenog kulturnog i političkog medijatora.

The article explores the position and role of the three museums conceptualized and built during the period of socialist Yugoslavia, which greatly influenced the process of collective identity making during the 1960s and 1970s.