Staro sajmište i sećanja na II svetski rat. Prostori selektovanih memorija (2)

Abstract

Kompleks Starog sajmišta jedno je od centralnih mesta sećanja u Beogradu. Izgradjen kao "sajam uzoraka" od strane eminentnih arhitekata Beogradske opoštine 1937. godine, ovaj prostor je funkcionisao kao koncentracioni logor u vreme Drugog svetskog rata, te kao sedište umetničkih ateljea u vreme socijalističke Jugoslavije. Danas je prostor Starog sajmišta sasvim marginalizovan, naseljen ljudima s margine društva – siromašnim stanovništvom koje je, poput nekadašnjih zatočenika koncentracionog logora, postalo sasvim nevidljivo. Zbog opšte zapuštenosi i potrebe da se i taj deo integriše u urbani prostor grada, Skupština grada Beograda usvojila je još 1992. godine Detaljni urbanistički plan spomeničkog kompleksa kojim se “postiže vraćanje celovitog izgleda prostoru Starog beogradskog sajmišta, kakav je bio u momentu pretvaranja u logor i istovremeno pruža mogućnost da se kompleks obnovi i u funkciji sajma uzoraka”. Tako ambivalentna formulacija, u kojoj se zapravo ne može razlučiti šta je prioritet rekonstrukcije u pogledu vrednosti, ponovljena je u Generalnom urbanističkom planu Beograda 2021, koji je Skupština grada Beograda usvojila u septembru 2003. godine. Sudeći po sve glasnijim zahtevima da se ovaj prostor obnovi kao mesto sećanja na žrtve Drugog svetskog rata i, posebno, na hiljade Beograđana koji su u njemu stradali samo zbog toga što im je identitet bio nepodban, prilika da se sloboda sećanja na holokaust i pravo na njegovo javno prikazivanje u Srbiji konačno ostvari sve je izvesnija.